Tạp văn

Tôi thật sự xúc động khi nhìn thấy vật bé mọn ấy của tuổi học trò, được người thầy cùng thế hệ với cha mình gìn giữ, nâng niu như một báu vật. Càng xúc động hơn khi kỷ vật đó thầy không cất kín trong rương hòm hay chưng nơi tủ kính mà lại đem sử dụng hằng ngày như bao vật dụng khác trong nhà suốt hơn nửa thế kỷ qua.

Những ngày này, người dân ở xã Cư Dliê M’nông đang rộn ràng, phấn khởi chuẩn bị chào đón Lễ kỷ niệm 30 năm ngày thành lập xã (30/10/1993 - 30/10/2023).

Truyền thống văn hóa Việt từ xưa đến nay không bao giờ có chuyện nhà (kể cả hàng xóm) có tang lại tổ chức ca hát nhảy múa ầm ĩ. Chuyện này thì đứa trẻ lên ba chẳng phải “chấn hưng văn hóa” gì cũng… biết tuốt.

Buổi sáng đầu tiên đến trường, bé dậy sớm cùng ba mẹ. Trang mới cuộc đời đã mở ra, hứa hẹn một tương lai ngập tràn niềm vui và hạnh phúc.

Bỏ đi một thủ tục mang tính hình thức, phô diễn, có phần xu nịnh lãnh đạo trong lễ khai giảng cũng là cách xã hội chung tay trả lại sự trung thực, trong sáng, góp phần đẩy lùi vấn nạn giả dối trong môi trường giáo dục hiện nay.
 

Chiều buông. Bên kia dòng Sêrêpốk, ráng chiều như ai thắp lửa, đỏ rực một khoảng trời phía Vườn quốc gia Yok Đôn xa xa.

Vùng văn hóa đó đã hình thành từ hàng chục năm nay và đang ngày càng khẳng định vị thế của nó trong dòng chảy văn hóa ngàn đời của đất nước.
 

Trên cái nền của bức tranh đa diện, đa sắc ấy, tôi thấy hiện lên tươi sáng gương mặt trẻ trung tràn đầy sức xuân của những chàng trai, cô gái tuổi mười chín đôi mươi. Những người trẻ ấy sinh ra và lớn lên khi đất nước đổi mới, được thừa hưởng thành quả của cách mạng, giàu tri thức, nghị lực và niềm tin.

Trong ngày vui hôm nay, chạnh lòng nghĩ đến  ngày 8-3 năm xưa khi đời sống quẩn quanh trong cái vòng đói khổ. Chẳng còn tâm trí nào mà dành cho ngày lễ ngoại trừ một cuộc mít tinh hiếm hoi để mọi người cùng hô khẩu hiệu suông. Thật hiếm có một món quà dù chỉ là một tấm thiệp đơn điệu với cảnh thiên nhiên, hoa lá.

Đó là cuốn sách có thể được liệt vào hàng kinh điển, làm vẻ vang cho nền văn học nước nhà đương đại vốn đang hiếm hoi những tác phẩm có tầm. Sách có tựa đề: TRẬN HIỆP ĐỒNG TÁC CHIẾN TRÊN CẢ TUYỆT VỜI. Tác giả ĐẠI CA, nhà xuất bản Lãng Tiên ấn hành tháng 1 năm con Rồng Vàng.

Nhìn sắc xuân đang thắm lên từng phút từng giờ trên quê hương, lòng người không giấu được niềm xúc động lớn lao. Từng sống những ngày dài trong cảnh trên bom dưới đạn, chui rúc trong những căn hầm trú ẩn chật chội, ẩm thấp hàng năm trời, con người ta mới cảm nhận được thật sâu sắc những giây phút thiêng liêng vô giá của hòa bình.

Thế là đã tròn 50 năm quân và dân ta chiến thắng cuộc tập kích chiến lược bằng B-52 của Mỹ trên bầu trời Hà Nội cuối tháng 12/1972. Tầm vóc của chiến thắng ấy được ví như một “Điện Biên phủ trên không”.
 

Phở Việt đã có lịch sử hơn một trăm năm và là món ăn Việt nổi tiếng nhất hiện nay không chỉ trong nước mà còn cả trên thế giới.

Cái thời ấy đã xa lắm rồi, hơn ba chục năm về trước, khi truyền hình chưa phát triển, ti vi đen trắng hiếm hoi, còn ti vi màu thì… chưa thấy.

Các cụ xưa dạy “đi một ngày đàng học một sàng khôn” quả là chí lý. Tôi vừa có chuyến du lịch thú vị 5 ngày 4 đêm qua những hai nước là Singapore và Malaysia. Thú vị vì không chỉ được chiêm ngưỡng những cảnh sắc, di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng của hai quốc gia thuộc khối ASEAN mà còn khám phá ra những điều mới mẻ (so với hiểu biết của chính mình) trong cuộc sống hiện tại ở xứ người.

Tôi ra tận bờ sông nơi bến Hủng, nhìn ngược về phía núi Trét, bao quát toàn cảnh sông Lam đoạn chảy qua địa phận xã nhà.
Con đường ra bến còn vương dấu tích của trận lụt. Có đoạn đường thấp, nhầy nhụa vì bùn phù sa đọng lại.

Thiên hạ lướt xe vèo vèo, khen ta đẹp mã, thênh thang, phẳng lì. Rồi thì chụp ảnh, quay phim, đưa lên mặt báo. Rồi thì khai trương, cờ xí che khuất cả mặt ta. Những lúc ấy, ta cũng cảm thấy đôi chút hãnh diện...

- Họ bảo các bố ăn mày dĩ vãng, sắp xuống lỗ rồi còn muốn giải quyết khâu oai, sĩ mà ngu.

Ngày tóc còn để chỏm, mỗi lần mẹ đi chợ là mỗi lần anh em chúng tôi lại đứng tựa cửa hay ra ngõ mong ngóng. Mẹ về chợ, thế nào cũng có quà.
 

Bức ảnh này... Tôi nghĩ nếu có thể, sẽ là "tượng đài" về người lính cứu hỏa đẹp nhất, sinh động nhất khiến lòng dân thổn thức mỗi khi viếng thăm.

Nguyễn Đình Chiểu là một tượng đài, một danh nhân văn hóa hết sức tiêu biểu của Việt Nam. Ông còn là một hình mẫu của con người luôn vượt lên những khó khăn nghịch cảnh của cuộc sống và theo đuổi lý tưởng học tập suốt đời để phụng sự con người như tinh thần của Hiến chương của UNESCO.

- Lạ chứ! Ở xứ tao, những cuộc lễ trang trọng thế người ta phải chọn hàng hiệu…

Những con sóng như bàn tay người nghệ sỹ tài hoa lướt nhẹ trên phím đàn organ, cất lên bản nhạc du dương, ru hồn tôi lạc vào cõi miên man tình biển.

Thật khó tưởng tượng nổi một ngày nào đó, những ông Ba Mươi, ông Hổ, ông Khái, mãnh chúa, chúa tể rừng xanh,… chỉ còn trong ký ức của con người, trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ hay trong truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn.
 

Ai dạy ta biết yêu thương con người từ những việc nhỏ nhất, biết chia sẻ cảm thông với đồng loại? Để bây giờ ta thành người vô cảm, sẵn sàng làm những chuyện bất lương mà vẫn tự cho mình giàu lòng nhân ái?
 

Tài sản vô giá của cha mẹ là bảy giọt máu các cụ sinh ra, nuôi dưỡng, trưởng thành. Những năm khó khăn gian khổ, cha lo gánh vác việc nước, mình mẹ chu toàn việc nhà.

Nhân kỷ niệm 10 năm “Phút 89” chào đời, bắt đầu từ hôm nay, nguyenduyxuan.net sẽ đăng lại truyện ngắn này và loạt bài viết, truyện ngắn khác liên quan đến “Phút 89” từng khiến bạn đọc bận lòng và gây chút ít “rắc rối” cho tác giả.

Thế là cháu tôi đã chính thức bước vào năm học mới – năm học đầu tiên của đời học sinh. Tương lai đang chờ cháu ở phía trước.
 

Những ngày này, người dân khắp mọi miền đất nước đang phải ngày đêm đối mặt với muôn vàn khó khăn, nguy hiểm. Biết bao câu chuyện xúc động, xót xa đã và đang diễn ra giữa “cuồng phong” đại dịch Covid-19.
 

Quê hương là tình cảm, vỗ về, bao bọc ta những lúc hoạn nạn. Là niềm tin giúp ta vượt lên mọi thử thách. Là đích của sự lựa chọn cho những lúc ta phải đứng trước ngã ba đường của cuộc sống.
 

Ôi! Ngày xưa ấy đã xa rồi!
Chỉ còn kỉ niệm ở trong tôi
Tóc mẹ giờ đây phơ phơ bạc
Chiều bên ngõ vắng, ngóng xa xôi...

 

Rồi anh rút ra một kết luận có thể nói mang tầm vóc thời đại mà suốt mấy chục năm qua, chẳng mấy ai quan tâm: “Nhưng tai hại là người ta lại cứ muốn cho họ làm uỷ ban nọ, uỷ ban kia nữa, thế mới chết người ta chứ!”.

Tình cờ, vào trang cá nhân của một bạn “Phây”, thấy hình ảnh anh xếp nọ được phong tặng danh hiệu “Nhà lãnh đạo xuất sắc” của xứ khiến máu tự ái trong tôi trỗi dậy. Bởi sự kiện chấn động đất trời thế này răng mà mình không hay biết để chí ít thì cũng có nhời chúc mừng?
 

Con đường Nguyễn Tất Thành lựa chọn đã dẫn lối cho dân tộc Việt Nam vùng lên làm nên cuộc Cách mạng tháng Tám 1945, phá tan xiềng xích nô lệ, giành độc lập tự do cho đất nước, lập nên chế độ dân chủ cộng hòa.
 

Dấu ấn đáng nhớ nhất trong tuổi công dân đầu tiên của tôi là được tham gia bầu cử Quốc hội của nước Việt Nam thống nhất, tức Quốc hội khóa VI.

Cái thời ấy nó thế. Chiến tranh liên miên. Nghèo khổ là cái chung của cả xã hội.
Thời bấy giờ, ai mà chẳng ăn cơm độn; độn ngô, khoai, sắn, bo bo,… với tỷ lệ từ 30% trở lên. Cán bộ viên chức còn phải ăn gạo ẩm mốc, đầy sâu mọt.
 

Nhà thơ Hữu Thỉnh - chủ tịch hội đồng chung khảo của giải thơ - cho rằng "thơ của Tòng Văn Hân rất được". Ông khẳng định, bài Mẹ tôi chửi kẻ trộm là bài hay nhất trong cuộc thi thơ này, một bài thơ rất độc đáo. Theo ông, bài thơ Mẹ tôi chửi kẻ trộm mà nhiều người mang ra "cười cợt", thực ra rất thú vị ở sự nhân văn, độ lượng.

Rất nhiều người trong làng cứ xuýt xoa mãi, bởi chuyện đơn giản thế mà không nghĩ ra, để vuột mất phần thưởng cao quý và sự ngưỡng mộ của thiên hạ bấy lâu đang rất đói sự thật.

Thấy người lạ, bọn trẻ bỗng ngừng chơi, đứa nào đứa ấy đứng chôn chân, trân mắt nhìn như thể ông là người ngoài hành tinh.

Mùa Xuân Tân Sửu này, mùa Xuân đầu tiên, cái Tết đầu tiên vắng Mẹ. Con không còn được gọi điện qua Zalo để mừng tuổi Mẹ, để được nghe giọng nói của Mẹ, được ngắm nụ cười nở trên môi như một món quà Tết Người dành tặng con cháu.

- Tàu xe cực kỳ khó khăn, lương ba cọc ba đồng không đủ về quê ăn Tết, tôi đành phải ở lại cơ quan thưởng thức cái Tết nghèo của viên chức Nhà nước thời bao cấp.

Mải mê công việc, tôi quên mất bánh pháo đang “chưng” trên bếp. Bỗng dưng cả nhà giật mình hoảng hốt. Một tràng âm thanh đanh giòn xua tan phút tĩnh lặng của thời khắc trước giao thừa.

Từ phút giây xúc động của Bác ngày trở về Tổ quốc “... Kìa! Bóng Bác đang hôn lên hòn đất/Lắng nghe trong màu hồng hình đất nước phôi thai...” (Người đi tìm hình của nước - Chế Lan Viên) đất nước đã trải qua 80 mùa Xuân. “Màu hồng phôi thai” ấy đã nở hoa Độc lập kết trái Tự do, “Non sông gấm vóc có ngày nay”, đất nước đang bước tới “đài vinh quang” với khát vọng “sánh vai với các cường quốc năm châu”.

Ôi, cái oai phong ngày nào, cứ tưởng là vĩnh cửu, hóa ra rồi cũng tan thành mây khói. Quan nhất thời, dân vạn đại, các cụ xưa nói quả có sai.
 

Đôi khi, tôi tự đặt câu hỏi ngu ngơ: “Tại sao người ta lại tham đến thế nhỉ? Chức thì cũng đã to rồi, danh phận cũng đã có rồi, tiền bạc của cải chất như núi, thế mà vẫn tham. Chết lại về cát bụi như nhau cả thôi".

Tiếp chuyện tôi là Linh mục Steph. Nguyễn Văn Đậu, một ông già khoảng ngoài 70 tuổi. Tôi nhanh nhẩu: Chào đức cha! Ông cười: Tôi không phải là đức cha. Cứ gọi tôi là cha thôi. Tôi có thể giúp gì được ông?

Sinh ra đời, ai cũng có một vùng quê để mà tự hào, như câu thơ của Đỗ Trung Quân đã thành câu hát trong tim mọi người: “Quê hương mỗi người chỉ một/Như là chỉ một mẹ thôi”. Quê tôi – Xuân Lâm – cũng chỉ một như Mẹ thân yêu của mình.
 

Thế hệ những người như cha tôi cùng bao người dân khác lúc bấy giờ đã cống hiến hết mình, sẵn sàng xả thân vì đất nước. Cái thời đẹp nhất ấy, vô tư trong sáng ấy một đi không trở lại.

Cái đẹp đáng được tôn vinh, nhưng phải là sự tôn vinh có văn hóa, nghĩa là không nên khuếch trương rầm rộ, thái quá theo cái cách cả làng cả xã đội nắng, đội mưa chen lấn nhau với băng rôn, khẩu hiệu, cờ xí rợp trời.

Vẫn là thầy, là cô cho dù đã đầu bạc răng long, cho dù cả thầy và trò đều đã bước sang tuổi xưa nay hiếm, cho dù mình không học thầy một giờ nào.

Chiếc áo rừng ngày càng hẹp đi. Con cháu chúng ta rồi sẽ trách cha ông nhiều lắm. Vì chúng sinh ra và lớn lên ở Tây Nguyên mà chẳng thấy rừng đâu.
 

Những bếp lửa thâu đêm nấu bánh đỏ rực sân nhà cộng đồng, nhà văn hóa thôn. Hơi ấm của lửa, mùi thơm của gạo nếp quyện trong tình người bao la, bay đến tận nơi rốn lũ, ủ ấm những mảnh đời bất hạnh đang co ro trong cơn đại hồng thủy ở miền Trung.

Trên trang Fb cá nhân, ca sĩ Thủy Tiên cho biết, tính đến trưa 20-10-2020, sau 1 tuần khởi xướng, tài khoản cá nhân của cô đã nhận được hơn 100 tỷ tiền của các nhà hảo tâm khắp mọi miền đất nước gửi về ủng hộ đồng bào miền Trung đang oằn mình chống đỡ với mưa lũ trong đói rét, tang thương.
 

Các Anh lặng lẽ vào cõi vĩnh hằng, giữa đêm khuya lạnh buốt mưa bão, không có hoa, không người thân, chỉ có đất đá và bùn nhão vây quanh, đè nặng.

Những bộ sách giáo khoa bây giờ chỉ có thể sử dụng một lần không phải vì đời sống người dân đã khá hơn để phung phí đồng tiền kiếm được bằng mồ hôi, nước mắt mà vì người ta đã cấu trúc bài vở sao cho người học không thể dùng sách lần thứ hai thứ ba,... và nhiều lý do "tế nhị" khác.
 

Rõ ràng là con bò đực rừng “vô tổ chức” kia đã gây nên nỗi bởi hành vi vi phạm đạo đức bò nghiêm trọng của nó, để lại hậu quả khôn lường. Nếu không do tội lỗi mà nó gây ra từ mươi năm trước thì làm gì có đàn bò lai với nguồn gen quý hiếm để “hội đồng khoa học” lập dự án nghiên cứu đề tài độc, hiếm nhất hành tinh?

Ấy là những mùa Trung thu của thời con trẻ. Bây giờ nhớ lại, thấy nao nao lòng.

Chỉ còn mấy giờ đồng hồ nữa là đến thời khắc đáng nhớ trong đời học sinh. Ngày mai, mồng Năm tháng Chín, Khai giảng năm học mới.
 

Việt Nam Dân chủ Cộng hòa! Đó là tình yêu của tôi đối với Đất Nước. “Đất Nước của Nhân Dân, Đất Nước của ca dao thần thoại”, của biết bao thế hệ người Việt đã ngã xuống thành tên gọi thân thương Việt Nam - Dân chủ - Cộng hòa.

Ngày Tết Độc lập, con đê chạy dọc làng giăng đầy nong nia với những câu khẩu hiệu kẻ bằng nước vôi chào mừng Quốc khánh và cổ vũ mọi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt.
 

Bà Đặng Huỳnh Mai, cựu Thứ trưởng, cựu Bí thư Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa gây sốc dư luận khi có đơn gửi Thủ tướng bày tỏ nguyện vọng muốn giữ lại căn hộ 608, tòa A2, khu nhà công vụ Hoàng Cầu, Đống Đa, Hà Nội.[1]

Ngày đẹp trời. Mấy cụ ngồi tám chuyện. Bỗng một cụ ra vẻ quan trọng: Đố các ông, quan họ là gì?
 

(Vanchuongphuongnam.vn) – Trước khi “vào cuộc trường sinh” về với tổ tiên và thế giới người hiền, Bác Hồ đã để lại Di chúc cho con cháu với tất cả niềm thương yêu, nỗi trăn trở, lo lắng của một người Cha trước lúc đi xa.

- Giá mà bây giờ ở nước mình có ai đó đưa ra cái sáng kiến như thế này để các quan tham dốc hầu bao đóng góp cho quốc khố thì hay biết mấy, mình nhỉ?
 

Mỗi người dân hãy là một chiến sỹ trên mặt trận phòng chống dịch bệnh như Thủ tướng đã từng kêu gọi.
Hãy biết đứng yên khi Tổ quốc cần! Hãy tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp phòng dịch và cách ly xã hội!
 

Clip trên trang chuabavang: Tháng 7/2017, Trung tướng Phạm Tuân có buổi giao lưu với các bạn khóa sinh Khóa Tu Mùa Hè Chùa Ba Vàng. Tại đây ông nói: B52 có chiều dài 600m!

- Xuỵt! Tôi thà đi tù còn hơn phơi nắm xương tàn nơi đất khách quê người!
 

Mờ sáng ngày 17-2-1979, Trung Quốc xua 60 vạn quân tấn công toàn tuyến biên giới phía bắc nước ta, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam của nhà cầm quyền phản động, bành trướng Bắc Kinh lúc bấy giờ.
 

- Chả ma nào bán. Tui đành mua tặng mụ cái này.

Bà khinh tui vừa vừa thôi. Làm lãnh đạo thời nay mà không biết mần thơ thì vứt!

- Bố láo ăn cắp! Tôi kính thưa chưa xong thì nhìn xuống thấy còn mỗi cậu thư ký đang… ngủ gật.

Bố láo ăn cắp! Con với chả cái. Nó bảo tiền này đâu phải của ông mà đòi.
 

- Bố láo ăn cắp! Đến cổng thấy vắng hoe. Té ra truột chạc hết cả rồi! Lão bị lột sạch, đến cả cái khố cũng không còn!

- Mẹ nó! Bố láo ăn cắp! Nó bảo 5 tỷ chưa đủ hay sao mà còn định vòi tiếp? Muốn bóc lịch cùng tui hả?

Kỷ niệm 40 năm đặt chân lên Buôn Ma Thuột, đất cao nguyên huyền thoại (09-12-1979/ 09-12-2019), đăng lại bài viết này cách đây 10 năm.

- Có gì đâu mà ông khen dữ thế? Mà này, ông nghĩ ẻm chạy là chạy thế nào? Nhầm to đấy!

Ông có quyền chọn cho mình một cuộc sống an nhàn nơi phồn hoa đô hội để bù đắp lại những năm tháng tham gia cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc đầy hy sinh gian khổ. Nhưng không, Ông đã chọn lối đi riêng cho những năm tháng cuối đời của mình mà ít ai ngờ tới: Sống đời nông dân nơi quê cha đất tổ, hòa mình với bùn đất cây cỏ quê hương, sớm ngày vui thú ruộng vườn.

Món quà nhỏ tri ân trường, khoa, lớp nhân kỷ niệm 60 năm ngày thành lập khoa Văn và trường Đại học Vinh, 40 năm ra trường của cựu sinh viên lớp 16D K2. Bài đã đăng trên tạp chí VHNA số 396 và sách Khoa Văn về lại của Viện sư phạm xã hội, ĐH Vinh.

Ngẫm lại, mấy năm cầm bút viết dạo, nhiều báo chỉ thích đăng bài mà công cán của tác giả thì thích quên, hỏi qua email thì biệt vô âm tín, gọi đường dây nóng thì loanh văn quanh.
 

Những ngày tháng Tư năm Bảy lăm ấy thật sôi động. Tin chiến thắng cứ dồn dập hàng ngày. Nhưng toàn thắng vào 30-4 thì vẫn không khỏi cảm thấy bất ngờ bởi dẫu sao thì nó cũng nhanh quá. Thật nhanh so với bao nhiêu năm sống trong bom đạn, chết chóc.
 

Ấy là Tết của ngày xửa ngày xưa, thời tóc còn để chỏm. Bây giờ đã thành hoài niệm, lắng lại trong kí ức xa xôi về những năm tháng một đi không trở lại của cuộc đời.

Những cơn mưa bụi lác đác cũng đủ làm cho cà phê bung nụ đầu mùa, điểm bông trắng muốt trên cái nền xanh thẫm đang bật mầm sau một vụ cà bội thu. Đấy là tín hiệu báo mùa xuân đang tới.

Khiếp! Khách khưa đi chuyến ấy cứ phải là nép ra một bên cho chị xuống trước. Mấy em tiếp viên trông cũng oai ra phết. Còn mấy cậu an ninh à, cứ gọi là xoay như chong chóng!

Quan ông khoanh tay cúi mặt, im thin thít như đứa trẻ biết lỗi chờ người lớn ra roi.

- Đó là nơi tôi đã gắn bó cả cuộc đời. Ở đó có những người mà tên tuổi làm rạng rỡ cho Làng nhưng ở đó cũng có những kẻ "đốt đền" để lại tiếng dơ cho hậu thế. Nhưng dẫu phải trải qua bao thăng trầm, ta vẫn yêu người tha thiết, Làng ơi !