Cựu bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan, người bị cáo buộc nhận hối lộ gần 50 tỷ đồng từ Nguyễn Văn Hậu (chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn, biệt danh Hậu “Pháo"), nói trong nước mắt rằng, mình rất "tâm huyết với người nghèo".
Hoàng Thị Thúy Lan và Hậu "Pháo" tại tòa.
Theo dõi các vụ đại án trong thời gian qua, điều dễ khiến dư luận phẫn nộ và chua chát nhất trong các phiên tòa xử quan chức tham nhũng không chỉ là số tiền hối lộ khổng lồ, mà còn là những lời than khóc và viện đủ lý do để xin được tha thứ như “bản thân và gia đình có nhiều công lao”, “bệnh tật” hiểm nghèo, hoàn cảnh “khó khăn”, cha già mẹ yếu, “nhận thức kém”, "từng làm nhiều việc thiện", "luôn nghĩ đến người nghèo", "chưa từng hưởng thụ cho riêng mình"...
Điển hình như tại phiên tòa xét xử vụ án xảy ra tại Vĩnh Phúc, cựu bí thư Tỉnh ủy Hoàng Thị Thúy Lan, người bị cáo buộc nhận hối lộ gần 50 tỷ đồng từ Nguyễn Văn Hậu (chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn, biệt danh Hậu “Pháo"), nói trong nước mắt rằng, mình rất "tâm huyết với người nghèo", và đã dùng số tiền đó làm từ thiện, chi cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, giúp đỡ cán bộ, cấp dưới bị bệnh ung thư hoặc bệnh hiểm nghèo...(1)
Bị cáo Nguyễn Văn Hậu, kẻ đã dùng hàng trăm tỷ đồng để hối lộ các quan chức, chạy dự án, kể lể: "bị cáo mỗi khi mua một cái xe cũng nghĩ đến người nghèo. Do vậy, bị cáo đã xây hơn 13.000 ngôi nhà tình nghĩa; phụng dưỡng suốt đời 10 mẹ Việt Nam Anh hùng; nuôi dưỡng hơn 100 trẻ em mồ côi…”(2).
Cựu chủ tịch Quảng Ngãi Đặng Văn Minh bị cáo buộc là trung gian nhận 22 tỷ đồng và 200.000 USD từ Hậu "Pháo". Ông Minh khai đã dùng 960 triệu đồng xây 8 nhà tình nghĩa.
Ông Minh còn bào chữa cho hành vi hối lộ của Hậu "Pháo": "Hậu "có cái tâm rất tốt", thường xuyên làm từ thiện an sinh xã hội"(3).
Trong vụ án ''Đưa hối lộ, Nhận hối lộ, Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ'' xảy ra tại tỉnh Lâm Đồng, cựu chủ tịch tỉnh Lâm Đồng Trần Văn Hiệp thừa nhận được Tổng giám đốc Công ty Sài Gòn Đại Ninh hối lộ 4,2 tỷ đồng nhưng không dùng số tiền này để tiêu xài, mua sắm cá nhân mà mang đi làm từ thiện. Tuy nhiên, "Cuối cùng bị cáo vẫn nhận tiền, đây là sai lầm của bị cáo”, ông Hiệp khai(4).
Tại phiên tòa xét xử vụ án AIC diễn ra cuối năm 2022, cựu bí thư Đồng Nai Trần Đình Thành khai: "Tôi nhận tiền của Nhàn tất cả là 6 lần, tổng số tiền bà Nhàn đã tặng cho tôi là 14,5 tỷ đồng…, tôi đã dành phần lớn số tiền này để tặng, cho những người bạn chiến đấu của tôi năm xưa, các cựu chiến binh sức khỏe yếu, tặng học sinh nghèo khuyết tật. Ngoài ra, tôi còn xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương..."(5).
Những lời biện minh cho hành vi nhận hối lộ của các cựu quan chức nói trên tưởng như cao thượng, nhưng trong bối cảnh của một phiên tòa hình sự, lại trở nên nực cười đến chua chát.
Dùng "đạo lý" để biện hộ cho tội trạng, các bị cáo này thêm một lần phạm tội ngay giữa pháp đình: tội giả dối bởi một kẻ đang bị truy tố vì đã cấu kết, móc ngoặc, vòi vĩnh hàng chục tỷ đồng từ ngân sách, doanh nghiệp, người dân thì không còn nhân cách để nói về lòng nhân. Một kẻ ăn cắp, nếu có trích một phần tài sản đánh cắp đi làm từ thiện, thì đó chỉ là bình phong để che đậy bản chất xấu xa, tuyệt nhiên không thể gọi là người tốt. Một quan chức tham nhũng – dù từng ký nhiều văn bản mang danh nghĩa "vì quê hương, vì sự phát triển" – nhưng nếu móc nối, chia chác, đục khoét công quỹ thì bản chất đã phản bội lại chính nhân dân mà họ từng tuyên thệ phục vụ.
Nhân dân không cần những lãnh đạo chỉ “nghĩ đến người nghèo” bằng lời nói khi đối mặt với bản án trong phòng xử án, mà cần họ làm đúng chức trách khi còn đang ngồi trên ghế quyền lực. Đất nước không thể phát triển nếu người đứng đầu các địa phương, ngành, lĩnh vực… không giữ được sự liêm chính, không một lòng một dạ phục sự đất nước, nhân dân.
Tham nhũng không phải hành vi nhất thời, đơn lẻ. Khi bị dư luận hay cơ quan bảo vệ pháp luật phanh phui thì hành vi tham nhũng thực chất đã diễn ra từ trước đó rất lâu. Nó là kết quả của quá trình tự tha hóa từ bên trong nhân cách, từ khi lòng tham thắng lý trí, từ khi chức quyền được dùng như công cụ để làm giàu cá nhân. Điều nguy hiểm ở chỗ: những người phạm tội này không phải là kẻ thiếu hiểu biết, mà phần lớn là những người học cao, chức trọng, từng đứng trên bục phát biểu về liêm chính, công bằng và đạo đức công vụ.
Khi một quan chức nhận hàng chục tỷ đồng hối lộ nhưng vẫn có thể khóc lóc kể công, nói lời nghĩa tình, thì đó là biểu hiện của sự hoang tưởng, giả tạo – dùng vỏ bọc đạo lý để che chắn cho tội lỗi do mình gây ra. Đó là một kiểu "diễn biến nhân cách" méo mó, là sự suy đồi về đạo đức công vụ.
Không thể biện minh rằng, tôi đã từng làm từ thiện thì được phép nhận hối lộ; tôi đã từng ký những dự án nhân danh "vì quê hương, vì sự phát triển" thì có thể vô tư nhận quà “cảm ơn” hàng chục tỷ đồng; rằng tôi nhận hối lộ để làm từ thiện vì người nghèo thì tôi phải được tha thứ,... Họ quên mất một điều, việc phê duyệt dự án là trách nhiệm công chức ở vị trí mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Quyền lực là của nhà nước và nhân dân nhưng không ít quan chức ngộ nhận là của mình. Phải chăng đó là hệ quả của việc bổ nhiệm cán bộ theo kiểu 5 C (Con cháu các cụ cả) và 4 “Ệ” (“Nhất hậu duệ, nhì tiền tệ, ba quan hệ, bốn trí tuệ”) và từ đó sẽ dẫn tới 5 Đ - tức là “đố điều đi đâu được” từng gây bất bình dư luận suốt nhiều năm qua?
Những câu chuyện như ở Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi, Lâm Đồng,… không phải là cá biệt. Nhiều vụ trọng án trong thời gian qua – từ Vạn Thịnh Phát, Việt Á, AIC, Hậu “Pháo” đến các sai phạm ở nhiều tỉnh thành khác – đều cho thấy cùng một mẫu số chung: các quan chức cao cấp, một khi đã “nhúng chàm”, thường viện đến đạo lý, từ thiện, công lao… để gỡ tội trước tòa nhằm giảm nhẹ hình phạt.
Muốn chống tham nhũng hiệu quả, không chỉ cần hệ thống pháp luật nghiêm minh, mà còn cần sự tỉnh táo của dư luận và pháp đình trước những màn "diễn đạo đức" trá hình. Xã hội cần nhìn thẳng vào sự thật: rằng đạo đức không thể là món hàng đem ra mặc cả với công lý. Và tay đã nhúng chàm, thì tốt nhất – hãy im lặng chịu tội trước pháp luật.
Nguyễn Duy Xuân
CHẤT LIỆU VĂN HOÁ DÂN GIAN TRONG BÀI THƠ “ĐẤT NƯỚC” CỦA NGUYỄN KHOA ĐIỀM
Một số thuật ngữ thường dùng trong tử vi
Luận về địa không, địa kiếp
NHỮNG THÀNH NGỮ CÓ XUẤT XỨ TỪ THƠ CỔ ĐIỂN VÀ ĐIỂN CỐ (Kì 5)
Đến với bài thơ "Gửi Mẹ" của Lưu Quang Vũ
HAI BÀI THƠ TÌNH CỦA LÝ BẠCH (701 - 762)
CHẾT CŨNG CHỈ NHƯ GIẤC NGỦ
"VIỆT VỊ" HAY "LIỆT VỊ"?
TÍNH LUẬN CHIẾN TRONG BẢN TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP CỦA HỒ CHÍ MINH
NHẮC EM
Lăng mộ Hoàng đế Quang Trung ở đâu?
Vài dòng lan man về từ ghi trên thiệp cưới
KHOA TRƯƠNG TRONG CA DAO CỦA NGƯỜI VIỆT - Nguyễn Ngọc Kiên
Thử bình bài thơ " Mẹ của anh" của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh