Báo chí cách mạng Việt Nam, 100 năm nhìn lại

Thứ ba - 01/07/2025 22:50

Một thế kỷ ấy là cả một trường ca vinh quang, nhưng cũng chất chứa nhiều trăn trở, đặc biệt khi báo chí hôm nay đứng giữa giao lộ của cuộc chuyển mình toàn diện – vừa cơ hội, vừa thách thức.

Tròn một thế kỷ kể từ ngày lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập tờ Thanh Niên – tờ báo đầu tiên của cách mạng Việt Nam – báo chí nước ta đã trải qua một hành trình phi thường: từ hạt giống tư tưởng trong đêm dài nô lệ, trở thành ngọn đuốc soi đường cho dân tộc suốt chiều dài đấu tranh, bảo vệ và xây dựng đất nước. Một thế kỷ ấy là cả một trường ca vinh quang, nhưng cũng chất chứa nhiều trăn trở, đặc biệt khi báo chí hôm nay đứng giữa giao lộ của cuộc chuyển mình toàn diện – vừa cơ hội, vừa thách thức.

Trong những năm đầu thế kỷ XX, báo chí cách mạng chính là vũ khí tinh thần sắc bén nhất để cổ vũ phong trào yêu nước, truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin và chuẩn bị về tư tưởng cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. Tờ Thanh Niên (1925) – tiếp nối bằng các báo Báo Kông Nông, Báo Lính Kách mệnh, Báo Sự thật, Báo Búa Liềm, Tạp chí Đỏ, Báo Tranh đấu, Tạp chí Bônsơvích, Báo Con đường chính, Báo Dân chúng, Báo Tin tức, Báo Cờ giải phóng, Báo Việt Nam độc lập, Báo Cứu quốc,… – đã tạo thành dòng mạch tư tưởng cách mạng bền bỉ, cổ vũ tầng lớp công nhân, trí thức, thanh niên dấn thân vào sự nghiệp giành độc lập dân tộc.

Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, báo chí không chỉ là người đưa tin mà còn là chiến sĩ nơi trận tuyến, là nguồn động viên tinh thần to lớn. Những cây bút như Thép Mới, Nguyễn Tuân, Nam Cao, Anh Đức, Nguyễn Đình Thi… đã mang đến những tác phẩm đầy khí phách, làm nên một nền văn học – báo chí chiến đấu sống động, giàu cảm hứng. Những tờ như Cứu quốc, Quân đội nhân dân, Văn nghệ, Giải phóng miền Nam,... vừa phản ánh hiện thực hào hùng, vừa giữ vững niềm tin cho hậu phương, tiếp sức cho tiền tuyến.

Khi đất nước bước vào thời kỳ thống nhất và đổi mới (từ 1986), báo chí tiếp tục phát huy vai trò là nhịp cầu thông tin, phản biện, đồng hành cùng dân tộc trong hành trình đổi thay. Không ít loạt bài điều tra, phóng sự phản ánh bức xúc xã hội, cổ vũ cái mới, phê phán tiêu cực đã tác động sâu sắc đến việc hoàn thiện chính sách, chấn chỉnh thực tiễn. Không chỉ là công cụ tuyên truyền, báo chí đã thực sự trở thành một phần cấu thành của tiến trình dân chủ hóa xã hội.

Bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, báo chí cách mạng hiện nay cũng đối mặt với nhiều thách thức nội tại. Một bộ phận nhà báo còn biểu hiện lệch chuẩn đạo đức nghề nghiệp, dễ sa đà vào chủ nghĩa giật gân, chạy theo lưu lượng truy cập mà bỏ quên tính định hướng. Việc trùng lặp nội dung, thiếu điều tra chuyên sâu, thiếu bình luận sắc sảo vẫn tồn tại. Áp lực cạnh tranh với mạng xã hội, sự khan hiếm nguồn thu cũng khiến không ít tòa soạn lao đao trong chuyển đổi số.

Tuy nhiên, khó khăn cũng là cơ hội để báo chí đổi mới tư duy, đổi mới tổ chức, và trên hết là củng cố lại niềm tin công chúng bằng chất lượng, bản lĩnh và tinh thần dấn thân.

Báo chí cách mạng bước sang thế kỷ thứ hai của mình trong một thế giới đầy biến động: trí tuệ nhân tạo, thông tin đa chiều, dư luận phức tạp và những thách thức phi truyền thống ngày càng gia tăng. Nhưng chính trong bối cảnh đó, vai trò định hướng tư tưởng, bảo vệ nền tảng của Đảng, kiến tạo giá trị xã hội nhân văn của báo chí lại càng không thể thay thế.

100 năm là mốc để tự hào, nhưng không phải để dừng lại. Sứ mệnh của báo chí cách mạng hôm nay là tiếp tục soi sáng con đường phía trước – với tinh thần trách nhiệm, dũng khí nghề nghiệp, và khát vọng phụng sự đất nước, phục vụ nhân dân.

22/6/2025
NDX