Chuyện mắc lỗi của VTV

Thứ năm - 24/07/2025 22:25

Trong chương trình thời sự 19h ngày 24/7, VTV1 đưa tin về xung đột vũ trang trên biên giới giữa Thái Lan và Campuchia: “Đụng độ vũ trang trên biên giới giữa Việt Nam và Thái Lan, cả hai nước cho biết đã có nhiều người thiệt mạng”…

Dù sau đó, VTV đã đính chính và xin lỗi nhưng hậu quả của sai sót này thật khó lường hết. Mất mát lớn nhất mà VTV phải gánh chịu từ sai lầm khó hiểu này là niềm tin của khán giả trong và ngoài nước đối với Truyền hình quốc gia càng thêm sụt giảm.

Chuyện mắc lỗi của VTV thì không ai còn lạ lẫm gì nhưng hình như chưa thấy một cá nhân, hay bộ phận nào của nhà đài chịu trách nhiệm. Có lẽ vì thế mà các chương trình phát sóng của VTV cứ lỗi tiếp lỗi, sai sót chồng sai sót chăng?

Không chỉ sai sót về thông tin cung cấp cho khán giả, VTV còn mắc rất nhiều sai sót trong việc sử dụng tiếng Việt. Truyền hình là báo nói kết hợp với hình ảnh động. Báo nói: tức là chuyển văn bản viết (con chữ) thành lời nói (phát ra âm thanh), nội dung đã được phóng viên viết sẵn, được biên tập, rà soát kỹ và duyệt cho lên sóng. Nó hoàn toàn khác với ngôn ngữ nói (khẩu ngữ). Vì thế, mỗi sai sót mà truyền hình vấp phải, không thể đổ lỗi cho ai hoặc một lý do nào khác ngoài những cá nhân có liên quan.

Theo dõi các chương trình hằng ngày của VTV, đặc biệt là chương trình “Chào buổi sáng”, nếu để ý một chút không khó để chỉ ra các lỗi về sử dụng tiếng Việt. Phổ biến nhất là loại lỗi dùng câu chỉ có trạng ngữ (câu cụt, câu què). Xin nêu một vài dẫn chứng:

- “Với chiếc xe tăng của Quân khu 5 đã đưa đội tuyển Quân khu vào chung kết.” (chương trình Quân khu số 1, phát sóng lúc 10h ngày 26/10/2024 trên VTV3).

- “Từ hạt gạo đường dừa trứng gà qua bàn tay khéo léo của người thợ đã làm nên những loại bánh tráng nổi tiếng.” (VTV1, Chào buổi sáng, ngày 09/2/2025).

- “Với những bước tiến mạnh mẽ trong việc cơ giới hóa nông nghiệp đã mở ra một tương lai mới cho sản xuất lúa gạo ở miền Bắc.” (VTV1, Chào buổi sáng, ngày 25/2/2025).

- “Tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa 15 đã khai mạc trọng thể sáng nay tại Hà Nội.” (VTV1, Thời sự 19h, ngày 05/5/2025).

Vân vân và vân vân.

Thiết nghĩ, những sai sót như thế nếu cứ lặp đi lặp lại trên VTV dần dần sẽ mặc định là đúng. Điều này hết sức nguy hiểm bởi sức lan tỏa của nhà đài là trên toàn quốc. Liệu những khiếm khuyết mang tính hệ thống của VTV có tác động tiêu cực (kiểu mưa dầm thấm đất) đến tâm trí người xem (nhất là giới trẻ), từ đó hình thành nên thói quen nói câu cụt câu què trong giao tiếp hằng ngày và trên các văn bản viết, làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt?

Thú thực, mỗi lần nghe phát thanh viên nói những câu vô nghĩa, những từ dùng sai,… có cảm giác như mình vừa bị gai châm đau điếng.

25/7/2025
Nguyễn Duy Xuân

Tags: chương trình, cho biết, đưa tin, biên giới, thời sự