Nguyễn Duy Xuân

Vanvn- Năm 2021 là tròn 80 năm kể từ khi ấn bản Con dế mèn, tiền thân cuốn truyện thiếu nhi nổi tiếng Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài, ra đời. Những chú dế của ông đã từng đạp tanh tách trong bao giấc mơ tuổi thơ của trẻ em Việt Nam. Chú dế mèn và bạn bè chú, thông minh, nghịch ngợm, có những suy nghĩT rất người mà cũng rất mộng (mơ một thế giới đại đồng!) đã làm cuộc phiêu lưu kỳ diệu qua tâm trí đầy những mộng tưởng của nhiều thế hệ, để lại một dư vị ngọt ngào khó tả. Tác giả của những giấc mơ ấy là ông, nhà văn Tô Hoài… Bài phỏng vấn được thực hiện khi nhà văn Tô Hoài còn sống sẽ hé mở những điều bí ẩn sau trang viết của một trong những cây đại thụ trong nền văn học Việt Nam:

Bà chưởi từ sáng đến tối
Ơi đứa trộm gà

Cuộc phiêu du của tâm linh tự do trước những ngã ba ngã tư bất ngờ được Nguyễn Trọng Tạo thuật lại bằng giọng lịch lãm bẩm sinh của con người Ham Chơi, với nụ cười hóm hỉnh, cái nhìn tinh nghịch và những ý tưởng ngu ngơ nhưng thông minh lạ thường.

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái túi lụa, gọi là “nang huỳnh” 囊螢 (túi đom đóm) để tạo ra ánh sáng đọc sách thâu đêm. Đến khi trưởng thành, Xa Dận càng nổi danh mẫn tiệp, thông tuệ, sau làm tới chức Lại bộ thượng thư.

Thi quỷ Lý Hạ 李賀 (790-816) thuộc dòng dõi tôn thất nhà Đường, cực kỳ thông minh đĩnh ngộ, khi mới lên bảy đã biết làm thơ.