Tiếng Việt

Sách "Thành ngữ bằng tranh" có quá nhiều sai sót (Kỳ 2)

07/05/2021 11:09:00 PM
Đã xem: 36

a-Phỏng đoán và suy diễn (tiếp Kỳ I)

Sách "Thành ngữ bằng tranh" có quá nhiều sai sót(Kỳ 1)

04/05/2021 08:06:00 PM
Đã xem: 110

NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với hơn 300 thành ngữ tiếng Việt thông dụng […] Người biên soạn cuốn sách […] đã chọn cách giải thích dễ hiểu nhất, trực diện với từng thành ngữ để người đọc có được thông tin nền, chuẩn về nó”, và sách “có thể được sử dụng như một cuốn từ điển thành ngữ mini trong gia đình và nhà trường”.

Vì sao "bìm bịp đâu dám leo nhà gạch"?

26/04/2021 08:06:00 PM
Đã xem: 270

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương): “Bìm bìm đâu dám leo nhà gạch: Bìm bìm là thứ dây leo rất e ngại khi leo vào các nhà gạch (vì cái nóng kinh khủng toả ra từ nó có thể thiêu cháy dễ dàng cả dây bìm bìm tươi). Hay dùng để chỉ rõ một lẽ thật: “Đã hèn mọn thì chớ có bám víu vào các quý ông cao sang mà dễ bị thiệt đến thân”.

Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)? (phần B)

15/04/2021 04:44:00 PM
Đã xem: 275

Bài viết này (phần B) cập nhật và tóm tắt buổi trình bày về bài viết "Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)?" tại hội thảo UNC2021_0116 tại Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN (sẽ diễn ra vào ngày 24/4/2021).

Mẻ không ăn cũng chết

14/04/2021 02:39:00 AM
Đã xem: 233

"Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương): "Mẻ không ăn cũng chết: Mẻ mà chẳng ăn thì cũng chết (nên có để dành được đâu mà cố để dành) Hay dùng để khuyên mọi người chớ có dè sẻn những thứ không thể để dành được mà uổng công”.

Mưa rừng cọ, gió rừng thông

07/04/2021 03:07:00 AM
Đã xem: 65

"Từ điển tục ngữ Việt" (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Mưa rừng cọ; gió rừng thông (Gặp) mưa trong rừng cọ cũng như gió trong rừng thông (thì chớ có lo ướt cũng như lo lạnh vì đã được cọ cũng như thông che chắn hết cho rồi)”.

Tay vơ chẳng tày miệng lúm

02/04/2021 06:52:00 PM
Đã xem: 68

Tục ngữ Việt Nam có câu “Tay vơ chẳng tày miệng lúm”. “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương –NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh – 2010) thu thập và giải nghĩa như sau:

"Chưa có trâu sắm trâu trước, chưa có vợ sắm vợ sau"

27/03/2021 02:29:00 AM
Đã xem: 90

Ông Hà Văn Ban sinh thời làm Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa. Một hôm ông đến thăm Hội Văn học nghệ thuật. Nói về sản xuất nông nghiệp, ông Hà Văn Ban dẫn ra một câu tục ngữ phổ biến của dân tộc Thái: “Chưa có trâu sắm trâu trước, chưa có vợ sắm vợ sau”.

Gắp lửa bỏ tay người

20/03/2021 03:23:00 AM
Đã xem: 159

Nói về việc bị vu oan giá hoạ, thành ngữ Việt Nam có câu “Gắp lửa bỏ tay người” (dị bản Gắp lửa bỏ bàn tay; Bỏ lửa tay người; Gắp than bỏ tay người…).

"Chẳng ai bán đắt mà ngồi chợ trưa"

17/03/2021 08:00:00 PM
Đã xem: 79

Tục ngữ Việt Nam có câu “Chẳng ai bán đắt mà ngồi chợ trưa”. “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Chưa từng thấy ai lại ưa bán đắt để phải ngồi lì ngoài chợ cho tới tận trưa (mới được ra về). Hay dùng để dặn mọi người chuyên buôn bán chớ có tham một vài món lợi nhỏ mà tự làm khổ chính mình”.

Lời cảnh cáo các nhà học phiệt

13/03/2021 07:21:00 PM
Đã xem: 88

TTCT 13/9/2017- Giáo sư Nguyễn Lân là một tên tuổi lớn trong làng chữ nghĩa, nhất là về phương diện từ điển.

“Tiếng Việt từ thế kỉ 17 - tản mạn về hát xẩm xoan” (phần 28)

12/03/2021 07:17:00 PM
Đã xem: 80

Phần này bàn về "hát xẩm xoan" trong tiếng Việt từ thời bình minh của chữ quốc ngữ đến nay, đặc biệt là chữ xoan trong cách dùng trên.

GS Nguyễn Lân và tác giả Hoàng Tuấn Công: Một trẻ, một già và một câu hỏi

08/03/2021 10:20:00 PM
Đã xem: 93

PNO - 2.000 cuốn sách thuần học thuật với giá không hề rẻ mà chỉ trong vòng một tuần bán hết vèo và nhà xuất bản phải tính đến chuyện tái bản. Đấy là một sự kiện chưa từng có.

Tôi yêu tiếng nước tôi

27/02/2021 03:28:00 PM
Đã xem: 77

Bên cạnh miếng bánh chưng xanh, hoa đào, hoa mai, bát phở bò hay chiếc nem rán, giữa xứ người lạnh lẽo, được trò chuyện bằng tiếng mẹ đẻ quả là một liều thuốc tinh thần...

“Tiếng Việt từ thế kỉ 17 - từ Luận Phép Học đến Khoa Học”(phần 27)

23/02/2021 05:58:00 PM
Đã xem: 95

Phần này bàn về cụm danh từ "khoa học" trong tiếng Việt từ thời bình minh của chữ quốc ngữ đến nay.

Con trâu và ruộng trâu quần

18/02/2021 09:09:00 PM
Đã xem: 96

Con trâu có tên chữ là “ngưu” 牛, hay “thuỷ ngưu” 水牛. Chữ “thuỷ” trong “thuỷ ngưu” ý chỉ tập tính thích đầm mình trong nước của loài vật này. Hán ngữ đại từ điển mô tả về loài “thuỷ ngưu” như sau:

Tản mạn về tiếng Việt và Hán Việt: tại sao Trung Quốc dùng danh từ khoái 筷 còn Việt Nam dùng đũa (trợ 箸)?

31/01/2021 03:59:00 PM
Đã xem: 118

Phần này bàn về các danh từ gọi dụng cụ gắp cơm và đưa vào miệng (ăn cơm) như đũa hay trợ, khoái, giáp cùng các dạng âm cổ của chúng.

Bé chẳng vin, cả gãy cành

28/12/2020 09:50:00 PM
Đã xem: 189

Soạn giả hiểu không đúng nghĩa từ “vin” nên giảng sai luôn nội dung câu tục ngữ, thậm chí là hiểu ngược lại ý dân gian.

“Láo lếu” và “lếu láo”

24/12/2020 07:25:00 PM
Đã xem: 184

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập “láo lếu”, “lếu láo” và giải thích:

Sao lại xếp "trang trải" vào từ láy?

22/12/2020 09:30:00 PM
Đã xem: 207

Không biết lý do cụ thể nào khiến Nhóm biên soạn Từ điển từ láy tiếng Việt xếp “trang trải” vào từ láy.

“MẦM MỐNG” có phải là từ láy?

14/12/2020 10:13:00 PM
Đã xem: 186

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên – NXB Khoa học xã hội – 2013) thu thập và giải nghĩa: “MẦM MỐNG dt. Cái mới chớm nở, mới phát sinh. Những mầm mống của sự chia rẽ bè phái”.

“Sở” trong câu “Ăn có sở ở có nơi” nghĩa là gì?

09/12/2020 03:56:00 PM
Đã xem: 217

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương – NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh – 2010) giảng: “Ăn có sở; ở có nơi: Ăn thì nên chọn những thứ hợp sở thích mà ăn; ở thì nên chọn những nơi thuần hậu mà cư ngụ”. (chú thích: “sở dt. Sở thích [nói tắt]”.

Kỳ cuối: “Hán hoá tiếng Việt” trong “Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt - Hán”

19/11/2020 09:45:00 PM
Đã xem: 226

“Hán hoá tiếng Việt” là gì? “Hán hoá tiếng Việt” ở đây được hiểu cụ thể là áp đặt các đơn vị thành ngữ tục ngữ trong tiếng Hán vào tiếng Việt, làm cho tiếng Việt giống với tiếng Hán, người Việt nói theo cách của người Hán.

Sai chính tả trong "Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt - Hán" - Kỳ 3

14/11/2020 07:20:00 PM
Đã xem: 207

Chúng tôi đã có loạt bài viết chỉ ra hàng trăm lỗi chính tả trong hai cuốn từ điển vừa nêu, trong đó cuốn xuất bản năm 2018, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội đã buộc phải thu hồi.

Sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt Hán” (Kỳ 2b)

06/11/2020 07:30:00 PM
Đã xem: 191

Kỳ 2B: Thu thập nhiều dị bản thành ngữ tục ngữ Việt thiếu chính xác; nhiều dị bản không tồn tại trong cả tiếng Việt lẫn tiếng Hán.

Nhiều sai sót trong “Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt - Hán” (Kỳ 2A)

04/11/2020 06:18:00 PM
Đã xem: 185

Kỳ 2: Thu thập nhiều dị bản thành ngữ tục ngữ Việt thiếu chính xác; nhiều dị bản không tồn tại trong cả tiếng Việt lẫn tiếng Hán.

“Tiếng Việt từ thời LM de Rhodes - các cách dùng chúa nhật/chúa tàu/chúa nhà/thiên chúa” (phần 6A)

02/11/2020 03:06:00 PM
Đã xem: 181

Phần này bàn về cách dùng chúa so với chủ vào thời LM de Rhodes đến truyền đạo. Đây là lần đầu tiên các danh từ này được kí âm bằng chữ quốc ngữ và phản ánh cách đọc chính xác của chữ 主.

Nhiều sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt - Hán” của Nguyễn Văn Khang (kỳ 1)

27/10/2020 11:01:00 PM
Đã xem: 213

"NGU NHƯ BÒ" và "LỢN LIÊU ĐÔNG"

10/10/2020 08:03:00 PM
Đã xem: 283

Tiếng Việt “ngu như bò”, “ngu như lợn” hay “dốt như bò”, ý chỉ dốt nát, đần độn, học hành kém cỏi, không có khả năng tiếp thu; trong khi Hán: “遼東之豕” (Liêu Đông chi thỉ) lại ý chỉ kiến văn hạn hẹp, hiểu biết nông cạn, thấy gì cũng cho là kì lạ.

Ăn chó cả lông

25/08/2020 12:20:00 AM
Đã xem: 340

Tục ngữ Việt Nam có câu: “Ăn chó cả lông, ăn hồng cả hạt”. Sách “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương – NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh-2010) tách làm 2 dị bản và giải thích:

Sai sót trong “Từ điển chính tả tiếng Việt” của GS.TS. Nguyễn Văn Khang (kì 3)

14/08/2020 11:45:00 PM
Đã xem: 269

“Tiếng Việt thời LM de Rhodes - tiền quí, cheo, tính tiền khi đi chợ …” (phần 21A)

13/08/2020 04:36:00 PM
Đã xem: 261

Phần này bàn về cách dùng tiền quí, cheo, bài ca dao “đi chợ tính tiền” và các cách tính tiền thời trước và thời LM de Rhodes, dựa vào tự điển Việt Bồ La và một số tài liệu chữ Nôm/chữ quốc ngữ.

Sai sót trong “Từ Điển Chính Tả Tiếng Việt” của GS.TS. Nguyễn Văn Khang (Kì 2)

25/07/2020 12:13:00 AM
Đã xem: 322

Những sai sót trong cuốn Từ điển chính tả tiếng Việt của GS.TS Nguyễn Văn Khang, bao gồm rất nhiều mặt, như: sai chính tả do lẫn lộn CH với TR, S với X; D với R; GI với D; L với N; IU với ƯU; dấu hỏi (?) với dấu ngã (~); sai về thành ngữ tục ngữ, từ ngữ Hán Việt...Nhiều mục chỉ dẫn chính tả hoàn toàn ngược lại với chuẩn chính tả hiện hành; chỉ dẫn giữa các mục từ tiền hậu bất nhất; hướng dẫn viết nhiều dạng chính tả không chuẩn, và rất nhiều lỗi văn bản khác.

Chữ Nho, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ

21/07/2020 10:30:00 PM
Đã xem: 395

Hiếm thấy nướcnào từng sử dụng ba loại chữ viết như nước ta: chữ Nho, chữ Nôm và chữ Quốc ngữ, mỗi loại chữ ấy làm nên một trang sử vẻ vang đáng ôn lại.

Sai sót trong “Từ điển chính tả tiếng Việt” của GS.TS Nguyễn Văn Khang (kì 1)

19/07/2020 04:04:00 AM
Đã xem: 349

Từ điển chính tả tiếng Việt (GS.TS Nguyễn Văn Khang - NXB Đại học Quốc gia Hà Nội – 2018, 806 trang, khổ 10.5 x 18cm; đơn vị liên kết Công ty TNHH Văn hoá Minh Tân – Nhà sách Minh Thắng).

Từ chữ Nôm đến chữ Quốc ngữ

08/07/2020 08:21:00 PM
Đã xem: 285

Sách sử chép: từ thế kỷ XVII Tòa Thánh Vatican bắt đầu cử các giáo sĩ đạo Ki Tô người châu Âu đến vùng Đông Á làm sứ mạng truyền giáo. Tới đâu họ đều trước tiên học ngôn ngữ của dân bản xứ theo cách dùng chữ La tinh để ghi âm tiếng nói hoặc phiên âm chữ viết (nếu có) của nước sở tại.

TỪ “GẬY GỘC”, “GẬY GẠC”… ĐẾN “GHẾ GỐC”

28/06/2020 12:46:00 AM
Đã xem: 405

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ học – Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa:

Trao đổi với PGS.TS. Hà Quang Năng về “Từ điển chính tả sai chính tả”

23/06/2020 09:06:00 PM
Đã xem: 305

Sau bài viết “Từ điển chính tả sai chính tả” của tôi (bút danh Hoàng Tuấn Công). PGS. TS. Hà Quang Năng có bài trả lời phỏng vấn báo “Người lao động”. Sau đây, tôi xin trao đổi lại từng điểm mà PGS. TS Hà Quang Năng đưa ra như sau:

Nguyễn Trường Tộ và chữ Nôm

21/06/2020 08:07:00 PM
Đã xem: 334

Bản điều trần của Nguyễn Trường Tộ về vấn đề cải cách văn tự, để phù hợp với quy chuẩn một bản tấu trình lên đức vua, được thảo bằng chữ Hán văn ngôn [ND: tức chữ Nho]. Nhưng nội dung của nó chính là nhằm phản đối việc dùng thứ văn tự này bởi ông cho rằng nó không phù hợp với nhu cầu của người Việt.

“Tiếng Việt thời LM de Rhodes - các dạng so sánh: bằng, hơn, hơn nữa và cực/rất ...” (phần 22A)

12/06/2020 11:41:00 PM
Đã xem: 343

Phần này bàn về các dạng so sánh: bằng, hơn, hơn nữa và cực/rất, thậm, lắm ... vào thời LM de Rhodes trong tự điển Việt Bồ La và các tài liệu liên hệ.

“TỪ ĐIỂN CHÍNH TẢ SAI CHÍNH TẢ” (*) Người bắt lỗi tiếp tục phản biện

11/06/2020 08:21:00 PM
Đã xem: 375

L.T.S: Sau loạt bài “Từ điển chính tả sai chính tả!” đăng trên Báo Người Lao Động (từ 7-6), PGS-TS Hà Quang Năng (chủ biên tác phẩm này) đã trả lời phỏng vấn trên báo, giải thích nhiều nội dung. Để rộng đường dư luận, chúng tôi đăng bài trao đổi của tác giả Hoàng Tuấn Công với ông Hà Quang Năng

“TỪ ĐIỂN CHÍNH TẢ” SAI CHÍNH TẢ!: Nhiều lỗi nặng đến khó tin

09/06/2020 10:45:00 PM
Đã xem: 301

Các tác giả có những nhầm lẫn giữa cách viết từng tồn tại hoặc “không chuẩn với chính tả chuẩn”, cùng nhiều nhầm lẫn khác

"Từ điển chính tả" sai chính tả!

08/06/2020 06:35:00 AM
Đã xem: 352

Với một cuốn từ điển chính tả mà lại phạm quá nhiều lỗi như vậy là không thể chấp nhận

“Tiếng Việt thời LM de Rhodes - tiền gián, bẻ tiền bẻ đũa” (phần 21)

18/03/2020 01:21:00 PM
Đã xem: 460

Phần này bàn về cách dùng tiền gián, bẻ tiền bẻ đũa thời LM de Rhodes trong tự điển Việt
Bồ La. Đây là tục lệ rất ít tài liệu nào ghi nhận.

5 trường hợp buộc phải viết hoa theo quy định mới

12/03/2020 04:19:00 PM
Đã xem: 527

- Chính phủ vừa ban hành Nghị định 30 về công tác văn thư. Theo đó, đối với các văn bản hành chính và bản sao văn bản áp dụng với các cơ quan, tổ chức nhà nước và doanh nghiệp nhà nước sẽ phải viết hoa trong 5 trường hợp.

“MỒ CHẲNG CHỐI, NÓI DỐI CHO MỒ”

15/01/2020 08:22:00 PM
Đã xem: 676

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TP, HCM-2010) đưa ra dị bản: “Mồ chẳng DỐI, nói dối cho mồ: Mồ vốn chẳng biết nói dối (nên đám thầy địa lý rởm) mới có cơ nói dối thay cho các nấm mồ. Hay dùng để nhắc mọi người chớ có vội tin lời của đám thầy địa lý rởm (vì đó chỉ là những lời nói dối để moi tiền)”.

Thổ ngữ Quảng Nam - cái nôi của chữ Quốc ngữ

12/01/2020 07:20:00 PM
Đã xem: 702

Trong cuốn sách “Dinh trấn Thanh Chiêm” vừa xuất bản, hai nhà nghiên cứu Đinh Trọng Tuyên - Đinh Bá Truyền hé lộ những thông tin rất thú vị. Rằng chữ Quốc ngữ thời kỳ đầu, cách đây gần 400 năm được các giáo sĩ Dòng Tên ký âm bằng thổ ngữ Quảng Nam, hay còn gọi là “Nói Quảng”. Và kiểu phát âm ấy hiện vẫn còn được người dân làng Thanh Chiêm lưu giữ.

“CHỞ” TRONG TỪ “CHE CHỞ” NGHĨA LÀ GÌ?

30/12/2019 06:31:00 PM
Đã xem: 731

Trong bài “Nên xem ‘che chở’ là từ láy hay từ ghép” (nguvanthcs.wordpreess.com), ThS. Lê Bá Miên, Khoa Ngữ văn - ĐHSP 2 - Xuân Hòa - Mê Linh - Vĩnh Phúc cho rằng: “chở” chẳng qua chỉ là sự biến dạng của “che”. Tác giả cho biết:

VÌ SAO "CHỚ ĐÁNH RẮN TRONG HANG"?

22/12/2019 10:42:00 PM
Đã xem: 745

Tục ngữ Việt Nam có câu “Chớ đánh rắn trong hang, chớ đánh đại bàng trên núi”. Các nhà biên soạn từ điển giải thích và dẫn thêm nhiều dị bản đồng nghĩa:

Vì sao "chớ đánh rắn trong hang"?

29/11/2019 12:01:00 AM
Đã xem: 819

Vài dòng lan man về từ ghi trên thiệp cưới - La Thụy

22/11/2019 05:30:00 AM
Đã xem: 5335

Vào mùa đám cưới, tôi thường nhận được thiệp mời. Xin nêu vài trường
hợp về cách ghi trên thiệp.

Giẻ Cùi tốt mã

16/11/2019 08:40:00 PM
Đã xem: 1402

-“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương) giải thích: “Giẻ cùi tốt mã Giẻ cùi (vốn chỉ được mỗi một ưu điểm là) tốt mã mà thôi. Hay dùng để nhắc mọi người là hãy chú trọng nhiều hơn tới thực chất, chứ đừng hoa mắt lên trước vẻ loè loẹt bề ngoài”.

NGHĨA CỦA “LÕNG” TRONG TỪ “LẠC LÕNG”

09/11/2019 11:54:00 PM
Đã xem: 1197

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa:

“HẰNG HÀ”, “HÀ SA” VÀ “HẰNG HÀ SA SỐ”

02/11/2019 10:25:00 PM
Đã xem: 1310

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chù biên) cho rằng “hằng hà” là từ láy, nên đã thu thập và giải nghĩa: “HẰNG HÀ tt. Nhiều đến mức không thể đếm được. “Phố phường kéo đến hằng hà, Đua mang cá thịt rượu trà tiến dâng” (Phạm Công Cúc Hoa)”.

“TỨ TUNG” LÀ GÌ?

29/10/2019 10:39:00 PM
Đã xem: 1365

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ - Hoàng Văn Hành chủ biên) xem “tứ tung” là từ láy, và giải nghĩa: “TỨ TUNG tt. Khắp mọi nơi mọi chỗ, không theo một trật tự nào. Nhà dột tứ tung”.

NGHĨA CỦA “XẨU” TRONG TỪ “XƯƠNG XẨU”

25/10/2019 11:35:00 PM
Đã xem: 2064

Có lẽ, các nhà biên soạn từ điển cho rằng, “xẩu” chỉ là yếu tố láy âm của “xương”, nên đã xếp “xương xẩu” vào diện “từ láy” và giải nghĩa như sau:

NGHĨA CỦA “VẠC” TRONG “VỠ VẠC”

22/07/2019 11:50:00 PM
Đã xem: 2039

“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện ngôn ngữ-Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập và giải nghĩa: “VỠ VẠC đgt. (kgn.). Vỡ hoang, khai phá đất hoang (nói khái quát). Mỗi vụ trên mảnh đất mới vỡ vạc cũng thu được dăm tạ thóc. 2. Vỡ ra, bắt đầu hiểu ra, nhận biết ra (nói khái quát). Chịu khó dạy nó mấy buổi nó cũng đã vỡ vạc ra. Bây giờ đã vỡ vạc ra nhiều chứ trước kia thì mù tịt”.

Tiếng Việt thời LM de Rhodes: các từ chỉ màu sắc như ‘mùi xanh, sắc xanh, sắc biếc’ (phần 18)

17/07/2019 01:33:00 PM
Đã xem: 2018

Phần này bàn về các từ chỉ màu xanh như xanh, thanh và biếc vào thời các LM de Rhodes
và Maiorica sang truyền đạo ở An Nam cho đến thế kỉ XX.

“VÀO RỪNG CHẲNG BIẾT LỐI RA…”

21/06/2019 08:30:00 PM
Đã xem: 2334

Một độc giả đề nghị: “Anh giải thích giùm câu: Vào rừng chẳng biết lối ra//Thấy cây núc nác tưởng là vàng tâm. Có một ông vừa giải thích rằng: vàng tâm là cây quý, còn núc nác là cây bỏ đi, “ý muốn nói lên sự thất vọng về một thứ gì đó. Tưởng là nó tốt nhưng buồn thay, đó là thứ rất tầm thường!” Ông ấy khuyên: nếu không làm được cây vàng tâm thì đừng làm cây núc nác.

17 trường hợp bắt buộc phải viết hoa trong văn bản hành chính

04/06/2019 01:57:00 PM
Đã xem: 2427

Viết hoa đúng chuẩn là một câu chuyện chưa bao giờ đơn giản. Có lẽ vì thế mà Thông tư 01/2011/TT-BNV về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản đã dành riêng một phần để hướng dẫn viết hoa trong văn bản hành chính.

“HÙNG HỔ” LÀ GÌ?

28/05/2019 11:44:00 PM
Đã xem: 2531

Một số nhà biên soạn từ điển xếp “hùng hổ” vào diện “từ láy”:

Tiếng Việt thời LM de Rhodes - vài nhận xét về cách dùng thì hiện tại/tương lai/quá khứ (phần 16)

24/05/2019 06:00:00 PM
Đã xem: 2486

Phần này bàn về cách dùng thì (tiếng Anh tense ~ temps tiếng Pháp) vào thời các LM de Rhodes và Maiorica sang truyền đạo ở An Nam cho đến thế kỉ XX.

Mấy ai biết lúa von, mấy ai biết con hư

16/05/2019 04:01:00 AM
Đã xem: 2497

Cũng như đứa trẻ mới sinh ra rất ngoan ngoãn nhưng khi lớn lên bỗng sinh hư hỏng, dân gian so sánh "lúa von" với "con hư" là như vậy

CHIỀU NHƯ CHIỀU VONG

11/05/2019 02:32:00 AM
Đã xem: 2636

Tìm kiếm trên Google, người ta bắt gặp nhiều tít bài vận dụng câu thành ngữ như: “Muốn chồng ‘chiều như chiều vong’ phụ nữ hãy làm điều này mỗi tối” (phunutoday); “Chuyện ngược đời: Chủ nhà chiều osin như “chiều vong” (giaoduc.net.vn); “Chiều Nhân viên như chiều vong mà cũng không xong”… Điển hình, bài “Mang thai hộ: Chiều như chiều vong” (antg.cand.vn) có đoạn:

SAO LẠI GỌI LÀ “BỆ VỆ”?

02/05/2019 10:19:00 PM
Đã xem: 2680

-“Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn Ngữ - Hoàng Văn Hành Chủ biên-NXB Khoa học xã hội-2011): “Bệ vệ tt. Có dáng điệu, cử chỉ ra vẻ ông lớn, bà lớn. Dáng điệu bệ vệ. Đi đứng bệ vệ. Ngồi bệ vệ trên ghế”.

Sách giáo khoa giải thích sai điển tích trong truyện Kiều

01/05/2019 12:28:00 AM
Đã xem: 2982

Chú thích giải nghĩa cụm từ "mua ngọc đến Lam Kiều" ở SGK lớp 9 là: "Lam Kiều là tên một cây cầu ở huyện Lam Điền, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Huyện Lam Điền là nơi sản xuất ngọc quý. Câu này ý nói: "đến đây cốt để mua được người đẹp". Nhưng cách giải nghĩa này rất sai so với cách dùng điển tích của Nguyễn Du.

Không có cái gọi là ‘từ Hán Việt’

25/04/2019 10:09:00 PM
Đã xem: 2765

“Có khoảng 70- 80% từ vựng tiếng Việt có thành tố Hán Việt”, hay ngược lại “Tiếng Việt là chủ thể tạo nên ngôn ngữ Trung Hoa” –vẫn đang là vấn đề gây nhiều tranh cãi. VietTimes đăng bài viết của tác giả Hà Văn Thùy với mong muốn nhận được thêm nhiều những ý kiến của các học giả về vấn đề này.

Phụ huynh phản ánh, Nhà xuất bản Giáo dục khẳng định không đặt sai dấu câu

25/04/2019 06:59:00 PM
Đã xem: 2676

- Phụ huynh phát hiện và bức xúc trước lỗi đặt sai dấu câu trong bài tập đọc sách Tiếng Việt lớp 1, tập 2, trang 142 của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

“BÌNH BỒNG” CÓ PHẢI TỪ LÁY?

01/04/2019 04:21:00 AM
Đã xem: 2689

Tuy nhiên, đây từ Việt gốc Hán, cấu tạo đẳng lập: “bình” 萍 nghĩa là bèo, loài thực vật sống trôi nổi trên mặt nước sông hồ; “bồng” 蓬 là cỏ bồng, một loại cỏ thuộc họ Cúc, còn gọi là tai hùm, ngải dại, cổ bồng.

Ngôn ngữ Sài Gòn xưa: Vay mượn từ tiếng Pháp

25/02/2019 05:43:00 PM
Đã xem: 2862

Sang đến thời kỳ “một trăm năm đô hộ giặc Tây”. Việt Nam nói chung và Sài Gòn nói riêng đã trở thành thuộc địa của Pháp. Cũng vì thế, tiếng Pháp đã có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống văn hóa, xã hội của người Việt. Tiếng Pháp được sử dụng trong các văn bản, giấy tờ của Chính phủ Bảo hộ và trong giảng dạy ở nhà trường, bên cạnh đó là các loại sách báo thâm nhập đời sống thường ngày của người dân.

Tiếng Việt thời LM de Rhodes - cách dùng con và cái (phần 14)

24/02/2019 12:22:00 PM
Đã xem: 2788

Phần này bàn về cách dùng con và cái thời các LM de Rhodes và Maiorica sang truyền đạo ở An Nam.

Tiếng Việt thời LM de Rhodes - cách dùng con và cái(phần 14)

16/02/2019 05:57:00 PM
Đã xem: 2824

Phần này bàn về cách dùng con và cái thời các LM de Rhodes và Maiorica sang truyền đạo ở An Nam.

THANH VÔ TIỀN NGHỆ VÔ HẬU

28/01/2019 01:05:00 AM
Đã xem: 3110

Trong bài “Về câu nói Thanh vô tiền, Nghệ vô hậu” (Tạp chí Văn hoá Nghệ An-2011), tác giả Nguyễn Trung Hiền nhận định: “Người ghi câu nói “Thanh vô tiền, Nghệ vô hậu” đầu tiên có thể là H.Le Brơtông (H.Le Breton). Ông đã ghi câu nói trên vào “An Tĩnh cổ lục” (Le vieux An Tĩnh) xuất bản năm 1936 ở Tập san “Đô Thành hiếu cổ”.

CON LỢN VÀ CHỮ “GIA”

23/01/2019 04:31:00 AM
Đã xem: 2832

Trong Hán tự, chữ “gia” 家, thuộc chữ Hội ý. Hình chữ trong Giáp cốt văn và Kim văn thấy rõ một nếp nhà có mái và cột (sau này phát triển thành bộ “miên” 宀), bên trong có con lợn đang nằm (sau thành bộ “thỉ” 豕).

Chuyện chữ nghĩa

13/01/2019 12:16:00 PM
Đã xem: 2836

Vô hình trung, vô hình chung, vô hình dung

GIỮ NHƯ ÔNG THẦY GIỮ ẤN

06/01/2019 03:36:00 AM
Đã xem: 2720

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Vũ Dung-Vũ Thuý Anh-Vũ Quang Hào) giải thích: “Giữ như ông thầy giữ ấn (thầy: thầy phù thuỷ; ấn: ấn quyết, thuật của phù thuỷ, dùng tay làm phép trừ ma quỷ). Giữ bí mật, không truyền dạy cho ai”.

ANH LÙN XEM HỘI

26/12/2018 09:49:00 PM
Đã xem: 2639

-“Từ điển từ và ngữ Việt Nam” (GS Nguyễn Lân) giải thích: “anh lùn xem hội • ng. Câu hài hước nói đến sự thiệt thòi của người ở địa vị thấp kém <> Trong hội nghị quốc tế đó, tôi chỉ là một anh lùn xem hội!”.

Nguồn gốc Việt (Nam) của tên 12 con giáp - Hợi gỏi cúi/heo (phần 5B)

12/12/2018 05:41:00 PM
Đã xem: 2571

Bài viết này bàn về khả năng tên gọi 12 con giáp có gốc là tiếng Việt cổ, chú trọng đến chi
thứ 12 là Hợi, đặc biệt cho năm Kỷ Hợi sắp đến (5/2/2019).

"VIỆT VỊ" HAY "LIỆT VỊ"?

06/12/2018 05:01:00 AM
Đã xem: 8471

Có những điều ta tưởng ai cũng hiểu, chẳng cần bàn cãi gì thêm nữa. Tuy nhiên, đôi khi thực tế lại không hẳn như vậy.

Tản mạn về tiếng Việt "hiện tượng đồng hoá âm thanh" (phần 3)

27/11/2018 08:22:00 PM
Đã xem: 2427

Bài này là phần 3 trong loạt bài viết về hiện tượng đồng hóa âm thanh trong ngôn ngữ với tâm điểm là tiếng Việt.

Một cách tiếp cận mới trong việc dạy học ngữ pháp tiếng Việt ở trường phổ thông

27/11/2018 08:00:00 PM
Đã xem: 2387

Hi vọng bài viết này góp phần làm sáng tỏ hơn giải pháp mà chúng ta nên lựa chọn.

DỐT ĐẶC CÁN MAI

20/11/2018 04:15:00 AM
Đã xem: 3007

Một số nhà nghiên cứu và biên soạn từ điển (Vũ Dung, GS. Nguyễn Lân, Văn Tân…) lại thu thập và giải thích thêm các dị bản “Dốt đặc cán thuổng”, hay “Đặc cán thuổng”. Theo đây, “Dốt đặc cán mai” có vẻ như là cách nói tuỳ tiện của dân gian. Nghĩa là “đặc cán mai”, cũng giống như “đặc cán thuổng”, hay thậm chí là “đặc cán cuốc” mà thôi[1].

TỪ “TÚI ĐOM ĐÓM” CỦA TÀU, ĐẾN “TRỨNG ĐOM ĐÓM” CỦA TA

07/10/2018 10:53:00 PM
Đã xem: 2834

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái túi lụa, gọi là “nang huỳnh” 囊螢 (túi đom đóm) để tạo ra ánh sáng đọc sách thâu đêm. Đến khi trưởng thành, Xa Dận càng nổi danh mẫn tiệp, thông tuệ, sau làm tới chức Lại bộ thượng thư.

Tiếng Việt thời LM de Rhodes - vài nhận xét về cách dùng "ăn chay, ăn kiêng, ăn tạp, khem, cữ" (phần 12)

06/10/2018 01:21:00 PM
Đã xem: 2307

Phần này bàn về một số cách dùng trong tiếng Việt như “ăn chay, ăn kiêng, ăn khem” và "ăn tạp" thời các LM Alexandre de Rhodes và Jeronimo Maiorica sang An Nam truyền đạo.

"...DÁI ĐỎ HỒNG HỒNG"

23/09/2018 11:39:00 PM
Đã xem: 2748

Trong số 95 trang bổ sung cho tái bản lần thứ nhất của sách “Từ điển tiếng Việt của GS. Nguyễn Lân-Phê bình và khảo cứu”, nhiều nội dung nằm rải rác trong các phần của cuốn sách. Ví dụ một số mục từ thuộc tiểu mục “3. Từ ngữ chỉ màu sắc, dáng vẻ.”:

TÂNG HẨNG NHƯ CHÓ MẤT DÁI

10/09/2018 08:16:00 PM
Đã xem: 4581

Thành ngữ Việt Nam có câu “Chạy như chó dái”, lại có câu “Tâng hẩng như chó mất dái”. “Chó dái”, hay “gà dái”, “bò dái”, “trâu dái”…, là chỉ những con súc vật đực trưởng thành, nhưng chưa/không bị thiến. “Chó mất dái” chính là con chó đã bị thiến.

CẢI CÁCH CHỮ QUỐC NGỮ, CHUYỆN KHÔNG NÊN BÀN NỮA

04/09/2018 03:30:00 AM
Đã xem: 1864

Xin đăng lại bài viết của GS.TS. Nguyễn Văn Hiệp, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học. Bài viết của GS.TS. Nguyễn Văn Hiệp là ý kiến chính thức của Hội đồng Khoa học Viện Ngôn ngữ học trả lời lãnh đạo cấp trên về văn bản đề xuất cải cách chữ Việt của PGS.TS. Bùi Hiền.

“XẤU NHƯ MA CŨNG THỂ TRÀ CON GÁI”

02/09/2018 04:18:00 AM
Đã xem: 1865

Tục ngữ “Xấu như ma cũng thể trà con gái”, được các nhà biên soạn từ điển giải thích khá thống nhất:

“MẠ NĂN NO LĂN NO LÓC, LÚA NĂN CÒN ĂN BẰNG GÌ”

23/08/2018 01:37:00 PM
Đã xem: 1777

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Vũ Dung): “Mạ năn no lăn no lóc, lúa năn con (sic) ăn bằng gì. (năn: lá mạ, lúa cuộn tròn như dọc hành). Một kinh nghiêm làm ruộng: thấy mạ có năn lẫn vào thì biết là lúa vụ ấy hạt mẩy có năng suất cao, nếu lúa có năn thì thu hoạch kém”.

CHIÊM KHÔN HƠN MÙA DẠI

20/08/2018 04:15:00 AM
Đã xem: 1838

-“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS. Nguyễn Lân): “Chiêm khôn hơn mùa dại Người tốt mà dại thì thua thiệt kẻ xấu mà khôn”.

“AI NUÔI CHÓ MỘT NHÀ, AI NUÔI GÀ MỘT SÂN”

15/08/2018 04:44:00 AM
Đã xem: 1799

“Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TP Hồ Chính Minh, 2010) đưa ra 3 dị bản đồng nghĩa:

“ĂN TRỘM CÓ TANG, CHƠI NGANG CÓ TÍCH”

11/08/2018 05:50:00 AM
Đã xem: 1711

“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS Nguyễn Lân) giải thích: “ăn trộm có tang, chơi ngang có tích Nói những kẻ gây rối trong xã hội”.

“ĂN TRỘM CÓ TANG, CHƠI NGANG CÓ TÍCH”

17/06/2018 09:28:00 PM
Đã xem: 1695

“Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam” (GS Nguyễn Lân) giải thích: “ăn trộm có tang, chơi ngang có tích Nói những kẻ gây rối trong xã hội”.

NHỮNG THÀNH NGỮ CÓ XUẤT XỨ TỪ THƠ CỔ ĐIỂN VÀ ĐIỂN CỐ(Kì 27)

04/06/2018 07:24:00 PM
Đã xem: 2118

(85) 狐假虎威 [hồ giả hổ uy] Phiên âm Bắc Kinh [hú jiǎ hǔ wēi ] (cáo mượn oai hùm). Dịch sang tiếng Anh Borrowing power to do evil

Tiếng Việt thời LM de Rhodes - dạng bị (thụ) động (passive voice) - phần 8 - Nguyễn Cung Thông[1]

27/05/2018 08:38:00 PM
Đã xem: 2020

Phần này bàn về các ghi nhận thời tự điển Việt Bồ La về dạng bị động trong tiếng Việt, cũng là vào lúc các LM Dòng Tên sang Đông Á truyền đạo.

NHỮNG THÀNH NGỮ CÓ XUẤT XỨ TỪ THƠ CỔ ĐIỂN VÀ ĐIỂN CỐ(Kì 25)

23/05/2018 09:48:00 PM
Đã xem: 2458

Nhân vật chính của câu chuyện là Dương Tử, một triết gia nổi tiếng và học giả sống ở nước Ngụy trong thời Chiến Quốc (475-221 TCN).

Có một chủ nghĩa dân tộc của Hồ Chí Minh

20/05/2018 10:05:00 PM
Đã xem: 1760

Người khám phá ra điều này không ai khác chính là Hồ Chí Minh – một nhân vật kiệt xuất trong không gian UNESCO, anh hùng giải phóng dân tộc và là nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam như chính Nghị quyết 24C/18.6.5 của Khóa họp lần thứ 24 Đại Hội đồng UNESCO tại Paris cuối năm 1987 đã thông qua. Bài viết này sẽ tập trung lý giải về nội dung động lực của chủ nghĩa dân tộc trong tư tưởng Hồ Chí Minh.

THÀNH NGỮ KHOA TRƯƠNG TRONG TIẾNG HÁN (Phần 2)

18/05/2018 09:41:00 PM
Đã xem: 1780

(Tiếp theo)
2.2.2.4. Sử dụng so sánh tu từ biểu thị khoa trương

THÀNH NGỮ KHOA TRƯƠNG TRONG TIẾNG HÁN (Phần 1)

17/05/2018 10:02:00 PM
Đã xem: 5694

Thành ngữ, theo Từ điển tiếng Hán hiện đại (trang 160), là phân câu ngắn hoặc từ tổ đã định hình, kết tinh đơn giản do thói quen mọi người dùng trong thời gian dài để lại. Thành ngữ tiếng Hán phần nhiều do bốn chữ tạo thành, thường đều có xuất xứ. Có một số thành ngữ nhìn chữ trên bề mặt không khó lí giải